Haniye müzakerelerin kilit ismiydi… Artık ne olacak? Orta Doğu’da tansiyon yükseldi… ‘İran karşılık vermeye mecbur kalacak’

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

İran İhtilal Muhafızları ordusundan yapılan açıklamada, “Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Haniye ve muhafazalarından biri Tahran’da kaldıkları konuta düzenlenen akın sonucu şehit oldu” sözleri kullanıldı.

Hamas, Haniye’nin vefatından İsrail’i sorumlu tutarken İsrail cephesi şimdilik hususla ilgili hiçbir resmi açıklama yapmadan suskunluğunu korudu.

Suikastın nasıl gerçekleştiği şimdi bilinmiyor lakin İran, Haniye’nin Tahran’ın kuzeyinde İhtilal Muhafızları Ordusu’nun muhafazasındaki gaziler için hizmet veren bir konutta 02.00 sularında havadan atılan bir mermiyle amaç alındığını duyurdu.

HAMAS: YANITSIZ KALMAYACAK

AFP haber ajansının geçtiği bilgilere nazaran, Hamas başkanın öldürülmesinin “cevapsız kalmayacağını” duyurdu. Hamas’ın üst seviye yetkilisi Musa Ebu Marzuk, yaptığı açıklamada, “Lider İsmail Haniye’nin öldürülmesi korkakça bir harekettir ve cevapsız kalmayacaktır.” dedi.

HAMAS’IN LİDERİ HANİYE’NİN ÖLÜMÜ SAVAŞI NASIL ETKİLER?

Hamas’ın siyasi lideri İsmail Haniye, Gazze’de aylardır devam eden savaşta ateşkes ve rehine görüşmelerinin en kilit ismiydi. Haniye’nin mevti ve bu suikasta hem cepheden hem de siyasi olarak verilecek yanıtlarla birlikte Gazze’deki savaşın Orta Doğu’ya yayılabileceği yorumları yapılmaya başladı.

On yıllardır Hamas’ın en değerli ismi olan İsmail Haniye, son yıllarda Hamas’ı sürgünden yönetmiş ve Gazze’de İsrail ile savaş sırasında en görünür başkanlarından biri olarak ortaya çıkmıştı.

İsrail ile Hamas ortasında tıkanan rehine ve ateşkes görüşmeleri sırasında memleketler arası arabulucularla kilit bir muhatap olan Haniye mayıs ayında Hamas’ın arabulucularla bir mutabakat yapmak için hâlâ istekli olduğunu, lakin masaya gelecek rastgele bir teklifin Gazze’de devam eden çatışmayı kalıcı olarak durdurması gerektiğini söylemişti.

Haniye o periyotta taleplerinin “Halkımıza yönelik saldırganlığı durdurmayı amaçladığını, bunun da daha istikrarlı bir geleceğin temelini oluşturan temel ve mantıklı bir konum olduğunu” söylemiş fakat Netanyahu’nun “Hamas yok edilene kadar savaşmaya devam etme” kelamı vermesiyle müzakereler durma noktasına gelmişti.

“MÜZAKERE GÖRÜŞMELERİNE DAMGA VURACAK”

Temmuz ayı başlarında Haniye’nin Katar ve Mısır’daki arabulucularla savaşı sona erdirme fikirlerini görüşmek üzere temas halinde olması, iki tarafın bir çerçeve muahedesinin eşiğinde olabileceğine dair bir umut doğurdu.

CNN’in siyaset ve dış siyaset analisti Barak Ravid, Haniye’nin müzakerelerdeki rolü göz önüne alındığında, vefatının “bu müzakereler üzerinde değerli bir tesiri olacağını” söyledi.

Orta Doğu uzmanları Haniye’nin İran’da öldürülmesinin, ABD, Katar ve Mısır’ın arabuluculuğunda aylar süren görüşmelerin akabinde zorlukla ilerleyen Gazze’de ateşkes sağlama gayretlerine önemli bir darbe olarak algılanacağı yorumunu yapıyor.

CNN: HANİYE ÖLÇÜLÜ BİR FİGÜRDÜ

CNN’deki tahlile nazaran Haniye, Hamas’ın siyasi lideri olarak hareket içinde ölçülü bir figür olarak görülmüştü ve bu rolü de ateşkes sağlanması için sürdürülen diplomatik gayretlerde hayati değer kazanmıştı.

Sürgündeyken Filistinli kümenin memleketler arası diplomasisinin yüzü olan Haniye, Türkiye, İran ve Katar ortasında mekik dokuyarak Doha’da barınan ve Gazze’ye dönemeyen bir siyasi figür olmuştu.

Haniye, Gazze’deki Yahya Sinvar üzere sertlik yanlısı isimlerle bağlantının kilit noktası olarak görülüyordu. Arap diplomatlar ve yetkililer onu Gazze’deki başka daha militan seslere kıyasla nispeten pragmatik olarak görüyordu ve kimi uzmanlar tarafından Hamas’ın Orta Doğu’daki bölgesel hükümetlerle olan siyasi mücadelesinin lideri olarak tanımlanıyordu.

Haniye’nin müttefikleri ve hatta eski rakipleri, Tahran ziyareti sırasında vefatının daha geniş bir reaksiyona yol açabileceği telaşıyla suikastı kınamak için devreye girdi. Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas cinayeti “korkakça bir aksiyon ve önemli bir tırmanma” olarak nitelendirirken tüm Filistinlilere birlik daveti yaptı.

BÖLGENİN DİNAMİKLERİ BÜSBÜTÜN DEĞİŞMİŞ OLABİLİR: TOPYEKÜN SAVAŞIN EŞİĞİNDE KARANLIK BİRKAÇ GÜN

Hamas’ın siyasi lideri İsmail Haniye’nin öldürülmesinin İran dayanaklı vekiller ile İsrail ortasındaki “dinamiği büsbütün değiştirmiş olabileceğini” söyleyen Ortadoğu Enstitüsü Kıdemli Araştırmacısı ve Stratejik Toplumsal Yardım Kıdemli Yöneticisi Firas Maksad “Irak’tan, Yemen’den, Lübnan’dan ve hatta tahminen de Tahran’ın kendisinden çeşitli İran dayanaklı milisleri İsrail’e direkt bir karşılık vermek üzere bir ortaya getiren bölge çapında bir kampanya düzenlenmesi büyük bir olasılık” dedi.

Maksad, İran dayanaklı kümelerin başkanlarının arka arda ölmesinin daha evvel görülmemiş bir durum olduğunu ve bölge çapında bir çatışmaya bir adım daha yaklaşıldığını kelamlarına ekledi ve “Büyük olasılıkla, bölgenin topyekün bir savaşın eşiğinde olacağı birkaç karanlık gün bizi bekliyor.” yorumunu yaptı.

HANİYE’NİN KORUNMAMASI TAHRAN’I HAREKETE GEÇİREBİLİR

Tahran’daki Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi’nden Abas Aslani, Haniye’nin İran’da öldürülmesini “Tahran’da olanlar İran güvenlik aygıtı için çok makus bir olay. Bu yüzden İran bir halde buna karşılık vermek zorunda olduğunu hissedecektir” diye yorumlarken “İran tarafından bir misilleme ya da karşılığın kaçınılmaz olabileceğini düşünüyorum… Fakat bu karşılığın niteliği konusunda şimdi emin değilim” dedi.

Orta Doğu uzmanları İran’ın bu cinayete sessiz kalamayacağını fakat Haniye suikastın verilecek karşılığın şimdi belirlenmediğini söylüyor.

İRAN MECLİSİ ULUSAL GÜVENLİK KOMİTESİ FEVKALÂDE TOPLANIYOR

İran Meclisi Ulusal Güvenlik Kurulu Sözcüsü İbrahim Rızayi, Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Haniye’nin Tahran’da uğradığı suikast sonucu hayatını kaybetmesine ait Ulusal Güvenlik Komitesi’nin fevkalâde toplanacağını duyurdu. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Nasır Kenani ise, “Bir ömrünü Siyonist İsrail rejimi ile gayrete ve Kudüs’ü özgürleştirmeye adayan bu şehidin akan kanı boşa gitmeyecek” dedi.

“İRAN İÇİN ARTIK DÜZGÜN BİR SEÇENEK YOK”

Orta Doğu konusunda uzman gazeteci Nick Paton Walsh, Haniye Tahran’da konukken öldürülmesini büyük bir güvenlik ihlali olarak değerlendirirken “İran konuk müttefiklerinin güvenliğini bile garanti edemezse bölgesel bir güç olarak rolleri aşınır” yorumunu yaptı.

İran’ın suikasta verilecek yanıt konusunda seçeneklerinin sonlu olduğunu söyleyen uzmanlar Tahran’ın, Hizbullah’ı Lübnan’dan İsrail’e karşı geniş çaplı bir savaşa sokma konusunda isteksiz olduğunu yazıyor.

DAHA EVVELKİ ATAK BAŞARISIZ OLMUŞTU: HİZBULLAH DEVREYE GİRER Mİ?

Böyle büyük çaplı bir çatışmanın yaratacağı insani trajedi bir yana Hizbullah Tahran’ın muhtemelen yalnızca bir defa oynayabileceği bir kart olmaya devam ediyor. Hasebiyle İran’ın bunu ne vakit ve ne biçimde yapacağı da büyük kıymet taşıyor.

İran, nisan ayında İsrail’in Suriye’nin başşehri Şam’a düzenlediği taarruzda üst seviye İran İhtilal Muhafızları kumandanlarının öldürülmesinin akabinde İsrail’e topyekûn bir hücum teşebbüsünde bulunmuştu.

YANIT GECİKİRSE TESİRLİ OLMAZ

Ancak İran’dan daha evvel görülmemiş bir formda direkt İsrail’e fırlatılan 300 insansız hava aracı ve füze gayesine ulaşamadı. Bu gelişmelerin ışığında İran’ın vereceği cevap hem bölgesel bir güç olarak rollerini yine tanımlayacak hem de bu rolün elinden kayıp gitmesi riskini doğuracak.

Analistler İran tarafından Haniye suikastına haftalar sonra yapılacak kapalı ve asimetrik bir akının pozisyonuna verilen ziyanı telafi etmeyebileceği konusunda birleşiyor.